اتاق اصناف تهران سهشنبه 20 خرداد ماه میزبان جمع گستردهای از فعالان صنعت چاپ بود، برگزاری همایش «مسیر برندهای ایرانی برای ورود به بازارهای فرامنطقهای با نگاه استراتژیک به آینده صادرات» ابتکاری بود که با حضور دستاندرکاران بخشهای مختلف صنعت انجام شد. این مراسم قرار بود ساعت 16 برگزار شود اما با کمی تاخیر ساعت 16:30 دقیقه در سالن اجتماعات طبقه سوم اتاق اصناف تهران برگزار شد. این رویداد با توجه به اهمیت بازارهای صادراتی برای صنعت چاپ کشور برگزار شد و در مدت زمان کوتاهی سالن مملو از جمعیت افرادی بود که برای حضور در این همایش از قبل ثبتنام کرده بودند.
ابوالحسنی: صادرات دغدغه جدی فعالان چاپ
نخستین سخنران این همایش، احمد ابوالحسنی، رئیس منتخب اتحادیه چاپخانه داران، صحافان و تابلوسازان تهران بود، او با طرح این موضوع که یکی از دغدغههای هیئت مدیره اتحادیه در چهار سال گذشته صادرات بوده است، توضیح داد: اگر هر کشوری نتواند در بخش صادرات موفق باشد، تولید و همچنین اقتصاد آن نیز موفق نخواهد بود، زمانی موفقیت صورت می گیرد که به بازارهای جهانی راه یابد.
در همین راستا همواره تلاش کردهایم با پیشبینی برنامهها و رویدادهای مختلف این مساله را بهبود دهیم. او با بیان اینکه برپایی همایش مسیر برندهای ایرانی نیز بیشتر برای اطلاعرسانی به فعالانی است که میخواهند در زمینه صادرات فعالیت داشته باشند، ادامه داد: درست است که بخش صادرات ما در بازارهای منطقه فعالیت کرده است؛ اما بیشتر صادراتمان به کشورهای افغانستان، عراق و تا حدودی نیز به ترکیه بوده اما امیدوارم در آینده برای صادرات به هر کشوری مشکل نداشته باشیم.
ابوالحسنی مشکل امروز صنایع ما برای صادرات بخصوص در حوزه چاپ را برندسازی دانست و افزود: معتقدم که در اینباره تاکنون ضعیف عمل کردهایم، همچنین در زمینه صادرات نیز فرهنگ سازی نکردهایم، در صورتی که کشور چین با اینکه در چند سال اخیر به حوزه صادرات وارد شده، عملکرد موفقی داشته است. در دیداری که از چاپخانهها و نمایشگاه چاپ چین داشتم دیدم که رقابت در کشور چین معنا ندارد و همین موضوع باعث شده در دنیا همیشه حرفی برای گفتن داشته باشند و حجم بالایی از بازارهای صادراتی دنیا را از آن خود کنند.
به گفته وی، درست است که در زمینه صادرات تاکنون ضعیف عمل کردهایم و شرایط مساعدی برایمان فراهم نبوده و قطعا تحریمها نیز تأثیرگذار بوده، ولی از قدرت، توان و نیروی کاری بسیار خوبی در صنعت چاپ برخورداریم که ما را به رخداد اتفاقات مثبت و مفید در این رابطه امیدوار میکند.
رستگار: اهمیت کیفیت محصول و کالا و برندسازی
در ادامه این همایش، حمید رستگار، رئیس اتاق اصناف تهران پشت تریبون رفت و با بیان اینکه ایرانیان همیشه به دلیل پیشینه تاریخی دارای سلیقه بودهاند، توضیح داد: از نقش و نگارهای تحت جمشید مشهود است که از نظر آداب، فرهنگ، هنر و زیبایی شناسی و… همیشه از دنیا جلوتر بودهایم و بیشک آنچه باعث شده محکم و ماندگار باشیم، پیشینه تاریخی ما است. از این رو، با وجود هجمههایی که به ما وارد کردند؛ موفق نشدند، خدشهای به پیشینه ما وارد کنند.
او با طرح این موضوع که آنچه باعث برندسازی میشود کیفیت محصول و کالا است، صحبتهای خود را اینگونه ادامه داد: شما اگر بهترین بستهبندی را داشته باشید اما کیفیت نداشته باشید راهی به بازارهای جهانی نخواهید داشت، متأسفانه ما تا به امروز از بیتوجهی به کیفیت آسیبهای جدی دیدهایم، به همین دلیل معتقدم برند فقط به اسم کالا و بستهبندی نیست بلکه به محتوا و کیفیت بستهبندی نیز مرتبط است.
رستگار با اشاره به ویژگی بارز برخی کالاهای ایرانی در حوزه برندینگ، ادامه داد: برخی از کالاهای ما واقعاً برند هستند، به عنوان مثال برندهای ابزار ما در ایران هم از نظر کیفیت و هم از لحاظ قیمت با برندهای کشور آلمان رقابت میکنند. ما استعداد، استحقاق، ابزار، نیروی جوان، همت و انگیزه را در ایران در اختیار داریم، در این میان تنها باید تلاش کنیم تا تمام ظرفیتهای اقتصادی کشورمان دست اهل آن و متخصصان دارای انگیزه قرار گیرد.
وی در پایان سخنان کوتاه خود تاکید کرد: بزرگترین خواسته ما این است که اقتصاد دولتی کشور را رها کند تا با همت و همافزایی و همگرایی به سمت بازارهای جهانی برویم، در این میان برگزاری چنین رویدادهایی میتواند کمککننده و راهگشا باشد.
زارع: ایستادگی در برابر واردات محصولات چاپی
مهمان ویژه دیگر این همایش، عباس زارع، مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی بود که در نگاهی کلان، نوک پیکان سخنان خود را به سمت جلوگیری از واردات محصولات چاپی و تمرکز بر فعالیتهای صادرات محور گرفت. او با بیان اینکه صادرات یکی از نکات مدنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی به عنوان متولی صنعت چاپ است، گفت: شاید آن نگاه سنتی در حوزه صنعت چاپ یا مدیران وزارت فرهنگ وجود داشت باید تغییر کند، در این میان با توقف در صدور مجوزها و اعطای تسهیلات محدود به چاپخانهها بتوانیم توان تولید را ارتقا دهیم.
وی با طرح این موضوع که در صنعت چاپ هم به بُعد فرهنگی اعتقاد داریم و هم بُعد بستهبندی، افزود: در این حوزه، هر دو را به موازات هم پی میبریم، استراتژی و راهبرد ما در وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی این است که کنار همه برنامههای حوزه چاپ و بستهبندی در بخش واردات محصولات چاپی ایستادگی کنیم، از توان تولید داخلی بهره ببریم و تمرکز روی صادرات باشد.
حجم صادرات کشور ۴۵ میلیارد دلاری کشور موضوع دیگری بود که زارع به آن اشاره کرد و گفت: در این حوزه قول میدهیم تا پایان امسال ۴۰ درصد در واردات محصولات چاپس کاهش داشته باشیم؛ زیرا معتقدیم اگر در واردات سختگیری باشد و نگاه کارشناسی به آن داشته باشیم، گردش مالی خوبی خواهیم داشت. کنار فعالیت متعدد مهم این است که در حوزه واردات سختگیری داشته باشیم و با برنامهریزی دقیق در این باره عمل کنیم؛ بنابراین راهبرد اصلی کاهش واردات و افزایش صادرات است.
زارع با بیان اینکه بخشی از واردات سال گذشته در حوزه بروشور و کاتالوگ بود و ۴۷ محصول وارداتی داشتیم، افزود: معتقدم با نگاه کارشناسی میتوانیم این عدد را امسال کاهش دهیم، با این اقدام کارهای چاپی به چرخه اقتصادی برمیگردد. در این زمینه به زودی کارگروه متخصصان این حوزه برای بررسی توان تولید داخلی با حضور کارشناسان تشکیل خواهد شد.
وی همچنین گفت: در این میان اما در حوزه صادرات فضا کاملاً باز است و کل فرایند طی ۴۸ ساعت خواهد بود و در این حوزه مجوزها را به سرعت صادر میکنیم. اگر چاپخانهها به سمت صادرات سوق پیدا کنند، فضا برای چاپخانههای کوچکتر بیشتر میشود، بنظرم توافق ایران و اوراسیا نیز در این مسیر میتواند کمک کند، اما معتقدم راه نجات صنعت چاپ در این است که با کاهش واردات، با تکیه بر توان داخلی صادرات را افزایش دهیم, ما میتوانیم با کمک تشکلهای مختلف به توسعه صنعت چاپ و صادرات آن کمک کنیم.
داراپور: عبور از صادرات سنتی
شیرین داراپور، کارشناس حوزه آموزش صنعت چاپ نیز در بخش دیگر سخنان این مراسم، با بیان اینکه اگر کسب و کارها بخواهند در داخل فعالیت داشته باشند به حالت اشباع میرسند، گفت: اشباع جنگقیمت را رقم میزند و کوچکها از بین میروند و بزرگها باقی میمانند، در این میان ورود شرکتهای خارجی به بازار ایران و کسب و کارها اگر دانش و ابزار کافی نداشته باشند، نمیتوانند در این بازار موفق باشند.
او با انتقاد از اینکه خیلی از کسب و کارهای ایرانی صادرات را به شیوه سنتی انجام میدهند، ادامه داد: آنها با قیمت پایین محصول را عرضه میکنند تا بازار و رقبای محلی را شکست دهند و محصول را عرضه کنند اما اغلب قیمت پایینتر هم وجود دارد و اینجا است که صادرات پایدار در برابر صادرات سنتی، مفهوم پیدا میکند، صادراتی از جنس برندینگ و بینالمللی.
لطفیان: قیمت محصولات صادراتی ایران پایین است
دیگر سخنران این مراسم، بهروز لطفیان، مشاور استراتژی و حوزه برندینگ بود، او با بیان اینکه فروش کالا و خدمات در بازارهای داخلی افراد را ثروتمند نمیکند، گفت: کشور چین یک بازار گسترده دارد که در ابتدا فقط به بازار داخلی کار میکرد اما وقتی صادرات خود را با قیمت پایین و تمرکز بر کیفیت دنبال کرد، موفق شد. چین طی سالهای اخیر صادرات خود را با ساخت برندهای مختلف و صادرات، دنبال کرد و اکنون وضعیت بهتری دارد.
لطفیان با اشاره به آمار و ارقام مختلف در حوزه صادرات کشور گفت: طبق آمار منتشر شده، صادرات ما ۴۸ میلیارد دلار در ده ماه سال ۱۴۰۳ بوده که حدود ۱۰ درصد آن به اتحادیه اروپا صادر شده است. صادرات جایگزین شده چهار رکن دارد؛ کالا و خدمات، پیام، بازار و رسانه، در این میان جنس باکیفیت و معرفی شده می تواند برنده بازار باشد، باید بدانیم که صادرات نبرد بین باورها در ذهن مخاطب و افراد است، زیرا مردم با باورهایشان خرید میکنند.
وی با بیان اینکه بزرگترین چالش صادرکنندگان این است که با کشورها و فرهنگهای مختلف سر و کار دارند، گفت: یک صادرکننده باید برای کالاهای خود احساس نیاز و تفاوت ایجاد کند و یک جایگاه ذهنی در مخاطب ایجاد شود.
لطفیان با طرح این موضوع که صادرکنندگان باید با شناسایی نقاط مختلف کشورهای هدف، بازار صادراتی خود را انتخاب کنند، یادآور شد: در این حوزه باید به سراغ بازاری بروید که کمتر به سراغ آن رفتهاند در حالی که اغلب به سراغ بازارهای پُرمخاطب و شلوغ میروند.
وی همچنین گفت: چین با جمعیت یک میلیارد و چهارصد میلیون نفر، ۱۷/۶ درصد جمعیت جهان را تشکیل میدهد. چین، سالها با تکیه بر تولید داخلی و فروش در بازارهای داخلی فعالیت میکرد، اما در این دوران مردم این کشور فقیر بودند و درآمد سرانه هر چینی در سال ۱۹۸۰ تنها ۳۰۹ دلار بود.
به گفته لطفیان، در واقع، آنچه موجب ثروتمند شدن کشورها میشود، صادرات است. چین زمانی که صادرات خود را آغاز کرد، ابتدا به روش صادرات سنتی (کالاها و محصولات با قیمت پایین) تمرکز داشت؛ رویکردی که امروز نیز در ایران مشاهده میشود. هرچند چین توانست در سال ۲۰۱۰ به یکی از بزرگترین صادرکنندگان جهان تبدیل شود و حجم صادراتش به ۱.۶ تریلیون دلار برسد، اما وضعیت رفاهی مردم این کشور بهبود چندانی نیافت. چرا که صادرات کشور چین متمرکز بر کالا و محصول یا همان صادرات سنتی بود. اما در چند سال اخیر، چین به سمت رویکرد متفاوتی حرکت کرده است. این کشور با تمرکز بر برندهای جهانی و جایگاهسازی، توانسته صادراتی مبتنی بر ساخت برندهای قدرتمند را در پیش بگیرد. با این تغییر رویکرد، امروز چین با کسب عنوان بزرگترین صادرکننده جهان، حجم صادراتی برابر با ۳/۷ تریلیون دلار دارد و درآمد سرانه مردم آن به ۲۴ هزار و ۵۵۸ دلار رسیده است.
وی با اشاره به فعالیتهای صادراتی ایران توضیح داد: اما قیمت محصولات صادراتی ایران بسیار پایین است و بهطور میانگین هر کیلو کالای صادراتی کشور، قیمتی معادل ۳۷۵ سنت دارد که در مقایسه با چین – کشوری که به عنوان ارزانفروش دنیا شناخته میشود – رقمی بسیار کمتر است. میانگین قیمت هر کیلو کالای صادراتی چین حدود ۱/۵ دلار است، در حالی که ایران یکپنجم این قیمت را دریافت میکند. این ارقام نشان میدهد که ما عملاً انرژی ارزان داخلی خود را با قیمت پایین در اختیار مشتریان خارجی قرار میدهیم. با تکرار الگوی صادرات سنتی مشابه چین قدیم، درآمد سرانه هر ایرانی در حال حاضر تنها ۴هزار و ۳۳۸دلار است.
این همایش ساعت 18:45 دقیقه به پایان رسید و آمار و ارقام ارائه شده در آن، همچنین حجم اطلاعات و دانستنیهای صادراتی شرکتکنندگان رنگ و بوی دیگری به خود گرفت، همایشی که جای خالی آن در صنعت چاپ احساس میشد و استمرار آن ضرورتی است که باید جدی گرفته شود.