چاپ، پیشتاز اما نیازمند حمایت

چاپ، پایه‌گذار صنعت مکتوب دنیاست و در خراسان رضوی هم سابقه‌ای دیرینه دارد؛ تا حدی که بسیاری از چاپخانه‌های قدیمی مشهد، که در زمان خود اسم و رسمی داشته‌اند، مهم‌ترین کتاب‌ها و روزنامه‌های تاریخی این منطقه را نشر ‌داده‌اند. بااین‌حال، چند سالی است که چاپخانه‌های خراسان رضوی با مشکلات و چالش‌های متعددی مواجه هستند. با هدف مطالبه، بررسی و رسیدگی به همین چالش‌ها، صبح روز شنبه (22 مهرماه) نشست مشترک هیئت‌مدیره‌های اتحادیه و تعاونی صنعت چاپ با فیروز ابراهیمی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی برگزار شد.
صنعت چاپ، سرمایه اجتماعی عرصه تولید
فیروز ابراهیمی، رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت خراسان رضوی در ابتدای این دیداربا تبریک روز ملی صنعت چاپ، این صنعت را یکی از قدیمی‌ترین صنایع کشور خواند که امروزه اهمیت استراتژیک فراوانی هم پیدا کرده و می‌توان به‌جرئت این پشتوانه اقتصادی در حوزه تولید را زمینه‌ساز شکل‌گیری یک سرمایه اجتماعی دانست. وی افزود: در سفری که اخیراً با هیئت اقتصادی استان به افغانستان داشتیم، دستاوردهای چشمگیری حاصل شد و تفاهم‌نامه‌های همکاری منعقدشده می‌تواند در بسیاری از حوزه‌های تجاری برای فعالان اقتصادی و تولیدکنندگان استان راهگشا باشد.
رشد 213 درصدی صادرات محصولات چاپی
علی مغانی رئیس اتحادیه صنعت چاپ و نشر خراسان رضوی هم در این دیدار، مشهد را نخستین شهر کشور خواند که توانسته 128 واحد در فاز سوم و چهارم شهرک صنعتی توس مستقر کند و فاز مستقلی به‌عنوان شهرک چاپ و نشر شکل دهد. وی ادامه داد: به برکت فعالیت این شهرک، صادرات اقلام چاپی در سال جاری بیش از 213 درصد نسبت به مدت مشابه پارسال رشد داشته و این درحالی است که در این آمار، بسته‌بندی سایر اقلام لحاظ نمی‌شود.
به گفته رئیس اتحادیه صنعت چاپ و نشر خراسان رضوی، علیرغم اینکه جایگاه صنعت چاپ توسط قانون تعیین شده اما وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی در نهایت به‌عنوان یک نهاد فرهنگی به مسئله توجه دارد و کارکردهای صنعتی آن در این میان نادیده گرفته می‌شود. به همین دلیل هم افزایش صادرات منجر به انتفاع حقه فعالان این حوزه نمی‌شود و چاپخانه‌دارآن‌همچنان با مشکلات متعددی مواجه هستند.مغانی افزود: یکی از چالش‌های موجود مربوط به حوزه مالیات است. به‌طور مثال امروزه وقتی یک فعال صنعت چاپ مثلاً 100 تن مقوا یا 100 کیلوگرم مرکب خریداری می‌کند، نرخ مالیات سنگینی بر این خرید لحاظ می‌شود درحالی که حدود 20 درصد از هر محموله مقوا جزو ضایعات محسوب می‌شود و فقط حدود 20 درصد از مرکب در فرآیند چاپ روی کاغذ می‌نشیند. به همین دلیل، اخیراً کارگروه ویژه‌ای در سایه همکاری با مدیرکل امور مالیاتی تشکیل شد و مصوبات مؤثری هم داشت اما با تغییر مدیر مربوطه، فرآیند تجدیدنظر در حوزه مالیات فعالان اقتصادی هم ناتمام ماند.او با بیان اینکه دولت‌ها باید مشکلات فعالان اقتصادی را برطرف کند، تأکید کرد: عمده اقلام موردنیاز صنعت چاپ وارداتی است و محصولات این صنعت نیز بیش از 80 درصد صادر می‌شود. در این شرایط، متضرر اصلی دو بار پرداخت حقوق گمرکی فقط تولیدکننده ایرانی است. اینکه به‌موازات همه چالش‌ها در بحث نوسازی و بازسازی، شاهد رشد 213 درصدی در صادرات هستیم، نشان می‌دهد استعداد و ظرفیت پیشرفت در استان وجود دارد و فقط در سایه حمایت می‌توان به اهداف عالی دست پیدا کرد.
ارز و مالیات، دو چالش صادرکنندگان
علی‌اصغر جلیلیان فتاحی، مدیرعامل شرکت تعاونی صنعت چاپ خراسان رضوی هم با اشاره به دو مشکل اصلی فعالان صنعت چاپ در تعاملات بین‌المللی و تجارت با کشورهای همسایه گفت: یکی از مشکلات ما در حوزه صادرات به کشورهای همسایه همچون تاجیکستان، افغانستان، عراق و کشورهای حوزه آسیای میانه، بحث تعهد ارزی است؛ به این معنا که مراودات تجاری بدون تبدیل ریال به دلار صورت بگیرد و طرف معامله بتواند پرداخت خود را به حساب‌های خود در بانک واریز کند زیرا ساز و کار موجود به‌موازات رانتی که برای صرافی‌های خاص و سفارش‎شده ایجاد می‌کند، برای بسیاری از تولیدکنندگان ایرانی هم چالش آفرین است.وی افزود: افزون بر مسائل ارزی، مسائل مالیاتی هم باعث می‌شود تا تولیدکننده همواره بدهکار سازمان امور مالیاتی باشد و این مربوط به دیدگاه نامطلوبی است که در بسیاری از اوقات در حوزه مدیران عالی و حتی میانی سازمان‌ها وجود دارد.
حمایت از کارفرما، حلقه گمشده تولید
محمدلطفی، عضو هیئت‌مدیره تعاونی صنعت چاپ استان در این نشست تأکید کرد که رویکرد نهادهای حاکمیتی به تولیدکننده باید با محوریت دلسوزی و دغدغه‎مندی باشد. وی گفت: هم‌اکنون در اداره کل دارایی، سازمان امور مالیاتی و برخی نهادهای اقتصادی با نگاه مطالبه و اعمال فشار بیشتر به تولیدکننده به مسائل رسیدگی می‌شود. علاوه بر این، در موضوع کارگران نیز همیشه کارفرمایان در محور فشار و تهدید هستند و به بهانه کارگر، کارفرمای تولیدکننده و فعال صنعتی ما در مظان اتهام و محکومیت قرار می‌گیرند.
مطالبه کارگران، چالش کارفرمایان
باغبان نژاد، فعال صنعت چاپ یکی دیگر از کسانی بود که در این دیدار، به برخی مشکلات چاپخانه‌داران اشاره داشت. وی در ادامه سخنان سایر اعضای هیئت‌مدیره تعاونی صنعت چاپ استان تأکید کرد: مسیری که کشور تاکنون در عرصه اقتصاد و صنعت پیموده، همه به برکت اراده کارفرمایان بوده و صنعتگرآن‌همان افرادی هستند که پنجه در پنجه صدها مشکل مختلف، از استمرار فعالیت خط تولید خود دفاع کرده‌اند. بااین‌حال، در برخی مواقع شاهد هستیم که در فرآیند بازنشستگی کارگران 25 سال خدمت، درخواست شرایط سخت و زیان‌آور به ثبت می‌رسد و به ازای هر کارگر، رقم حدود 100 میلیون تومانی به کارفرما تحمیل می‌کند؛ آن‌هم در شرایطی که هیچ هماهنگی قبلی میان دو طرف به وجود نیامده و امور به‌صورت یک‌طرفه از جانب کارگران با اداره کل کار، تعاون و رفاه اجتماعی پیش رفته است.
چشم‎انداز امیدوارکننده پیش روی تولیدکننده
فیروز ابراهیمی در انتهای این دیدار گفت: این یک حقیقت است که ما کشور را در همه زمینه‌ها گران اداره می‌کنیم. یک نمونه از آن زمانی اتفاق افتاد که از دیوار یک سفارت بالا رفتیم که باعث شد چندصدمیلیارد دلار خسارت به تجار ایرانی وارد شود و اکنون بعد از چندسال برای عادی‌سازی روابط با این کشور تلاش می شود. یک نمونه دیگر در فوتبال است که ما آن را گران اداره می‌کنیم و یک مثال دیگر هم در ماجرای انتصاب رئیس اتاق بازرگانی کشور که با انتخابات برگزیده می‌شود اما همه نهادها دست‌به‌دست هم می‌دهند تا این فرد کنار گذاشته شود درحالی که همین نهادهای امنیتی دریغ کردند که 10 روز قبل از انتخابات به فرد برگزیده اطلاع دهند.
وی با اشاره به پیگیری‌های خانه صنعت، معدن و تجارت در رابطه با چالش رفع تعهد ارزی تولیدکنندگان و صاحبان صنایع گفت: در موضوع رفع تعهد ارزی، دو سال قبل با آقای محسن رضایی معاون وقت اقتصادی رئیس جمهور جلسه‌ای گذاشتیم و گزارش تحلیلی درباره حقیقت قابل پیش‌بینی در این باره را به اطلاع ایشان رساندم. پیش از سفر آقای رئیس‌جمهور به مشهد هم نامه‌ای به ایشان نوشتیم و تأکید کردیم که صادرات ما به‌طور کلی به ريال است و در مقابل به ما گفته شد آقای رئیسی موافق است اما برخی وزارتخانه ها مخالفت دارند. به هر ترتیب، تصور من این نیست که منافعی عاید افرادی می‌شود بلکه برآیند شرایط کنونی متوجه همان نا کارآمدی است که باعث می‌شود چالش‌های این‌چنینی به وجود بیاید.
به گفته رئیس خانه صنعت، معدن و تجارت، با توجه به اینکه انتخابات امسال در پیش است، می‌توان به‌سادگی با نمایندگان ارتباط گرفت و مطالبات را مطرح کرد. ابراهیمی افزود: به نظر من اگر کشور متخاصمی ما را هدف قرار می‌داد، نمی‌توانست به‌اندازه‌ای که این‌ها کشور را متضرر کردند، خسارت وارد کند. بااین‌حال، در بین همه نمایندگان، انصافاً آقای پژمان‌فر هم به‌صورت شبانه‌روزی پای‌کار است و می‌توان از طریق ایشآن‌هم به موضوع شغل سخت و زیان‌آور رسیدگی کرد و پس از آن‌هم به سراغ مسائل وابسته به موضوع تعهد ارزی می‌رویم. علاوه بر این، در نظر داشته باشید که ما در کشوری زندگی می‌کنیم که مدیران اقتصادی آن حتی یک روز حقوق کارگر نپرداخته‌اند اما این یک حقیقت است که با وجود همه مشکلات موجود، این پیش‌بینی قوت گرفته که به‌زودی چالش‌های حوزه تولید کم اثرتر خواهند شد و عرصه برای فعالان بخش خصوصی هموارتر می‌شود زیرا افرادی در حوزه فعالان اقتصادی خصوصی حضور دارند که اندیشه‌های بسیار پیشرو و قابل‌توجهی را در حمایت از تولید دنبال می‎کنند.

About Author