بیست و چهارمین جشنواره ملی صنعت چاپ خراسان رضوی با معرفی برگزیدگان به کار خود پایان داد
اگر بخواهیم کتابت نسخ متعدد از یک تألیف خطی را ریشه اصلی چاپ بدانیم، شاید بتوان قدمت چند هزارساله برای این هنر تخصصی در ایران تصور کرد اما در هر حال، هرچقدر هم که چاپ در ایران سابقه داشته باشد، واقعیت این است که خراسان و خطه توس همواره سرآمد این عرصه بوده و به همان نسبت که ادبا و فرهیختگان فاضل خراسانی در کشور شهره خاص و عام بودهاند، آثار آنها نیز برپایه یک دانش هنرپایه و تخصصی، زمینه کتابت متعدد یا چاپ پرتعداد پیدا کرده و به اقصی نقاط جهان راه یافته است. از این حیث، صنعت چاپ خراسان رضوی را میتوان از جمله با اصالتترین زمینههای فعالیت تخصصی در استان و کشور دانست یعنی جایی که پیشکسوتان صاحبنام آن در دریای متلاطم مشکلات اقتصادی، سکان هدایت را به دست گرفتهاند تا این کشتی ارزشمند در سلامت بماند.
بر همین اساس، عصر روز پنجشنبه پنجم مهرماه 1403، تالار همایشهای مجموعه نمایشگاههای بینالمللی مشهد میزبان رویدادی باشکوه بود که در آن نامآوران صنعت چاپ خراسان رضوی و میراثداران این هنر اصیل گردهم جمع شده بودند. بیست و چهارمین جشنواره صنعت چاپ خراسان رضوی همزمان با دوازدهمین نمایشگاه تخصصی و با حضور بیش از 300 نفر از چاپخانهداران استان، جمع کمنظیری از فضلا، نخبگان و پیشکسوتان عرصه ادب و فرهنگ خراسان بود تا همانطور که قدیمیترها تجدید دیدار میکنند، جوانترها نیز بتوانند به برکت همکلام شدن با اساتید صاحبنام صنعت چاپ و بزرگان این عرصه، بیشتر بیاموزند.
رویداد محوری صنعت چاپ استان همچنین از مدیران مهم ملی و مسؤولان اثرگذار استانی هم میزبانی میکرد؛ علیاکبر ابراهیمی مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، مونا ابروفراخ مدیر کل صنایع سلولزی وزارت صمت، حجتالاسلام والمسلمین نصرالله پژمانفر رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی، یعقوبعلی نظری استاندار خراسان رضوی، محمد حسینزاده مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان و شماری از مدیران شهری و مسؤولان استانی همگی به این مراسم آمدند تا دغدغه فعالان صنعت چاپ خراسان رضوی را بشنوند و دست در دست آنها، راهکاری برای حل این مشکلات بیندیشند.
هنوز دقایقی به آغاز رسمی مراسم مانده بود اما شماری از جمع نخبگانی حاضر در رویداد، خود را به محل برگزاری برنامه محوری سال 1403 صنعت چاپ استان رسانده بودند، با همکاران خود گفتوگو میکردند، از آخرین تحولات بازار میگفتند و اخبار جدیدی از تخصص هنرمندانه خود میشنیدند. پس از تلاوت قرآن کریم، همخوانی سرود ملی ایران عزیز و عرض ارادت دسته جمعی به محضر امام مهربانیها، برنامه به صورت رسمی آغاز شد.
نیاز فوری برای به روزرسانی ماشینآلات
محمودرضا برازش رئیس اتحادیه صنعت چاپ خراسان رضوی در ابتدای این مراسم به تبیین سابقه این گردهمایی نخبگانی پرداخت و اظهار کرد: همهساله در یازده شهریورماه، مراسمی برای تجلیل از فعالان و دستاندرکاران صنعت چاپ برگزار میشود اما امسال به دلیل تقارن با ایام محرم و صفر، این مراسم به همراه نمایشگاه چاپ و بستهبندی و به صورت همزمان برگزار شد.
وی افزود: چه در حوزه چاپ روزنامه و چه چاپ کتاب، استان خراسان رضوی و مشهدالرضا (ع) پس از پایتخت در رتبه دوم کشور قرار دارد. در زمینه چاپ صنعتی نیز مشهدمقدس در کنار اصفهان و تبریز جزو پنج استان برتر کشور است. اینها از جمله مفاخر این استان است که به برکت اراده فعالان این حوزه حاصل شده اما با این حال به دلیل مشکلات ارزی و تحریمها، حقیقت امروز صنعت چاپ استان این است که از تکنولوژی روز دنیا فاصله گرفته و نیاز به توجه جدی به این عرصه دارد.
به گفته رئیس اتحادیه صنعت چاپ خراسان رضوی، بهترین دستگاههای چاپ موجود در کشور مربوط به سال ۲۰۱۴ میلادی است و نیاز فوری و قطعی برای بهروزرسانی این ماشینآلات وجود دارد. وی ادامه داد: نبود دستگاههای با کیفیت و بهروز بر سایر بخشهای مربوط به چاپ از جمله بستهبندی مواد غذایی و دارویی نیز تأثیر منفی داشته و باعث عقبماندگی صنایع مرتبط شده است. بر همین اساس، برای نوسازی و بهروزرسانی تجهیزات چاپ لازم است که مسؤولین توجه ویژهای به این مسئله داشته باشند و اقدامات لازم را برای حمایت از این صنعت انجام دهند زیرا مشکلات روزافزون در حوزه ارز و تحریمها، نیازمند راهکارهای عملی و سریع است.
اهالی فرهنگ، پای کار صنعت چاپ بیایند
محمد حسینزاده، مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی خراسان رضوی پیش از آغاز سخنرانی، ابتدا به تمجید از تلاشها و زحمات جامعه چاپ و نشر استان در سال گذشته پرداخت و تصریح کرد که دوازدهمین نمایشگاه و بیست و چهارمین جشنواره صنعت چاپ استان را میتوان برنامهای شایسته مفاخر صنعت چاپ خراسان رضوی دانست.
وی بیان کرد: امروزه هیچکس نمیتواند منکر پیوستهای فرهنگی عمیق صنعت چاپ باشد. بازار کتاب جهان به شکلی غیرقابل انکار و بیواسطه با صنعت چاپ در ارتباط است و به موازات این، به طور خاص در حوزه علوم دینی و معارف اسلامی هم این صنعت چاپ بوده که با چاپ و انتشار کتب دینی، ندای یکتاپرستی و آموزههای اهل بیت (ع) را در ایران و اقصی نقاط عالم فراگیر کرده است.
مدیرکل فرهنگ و ارشاد اسلامی استان این را هم گفت که امروزه صنعت چاپ، یکی از اساسیترین ارکان هر صنعت است و از حوزه تولیدات خودرویی و صنایع غذایی گرفته تا منسوجات، بازار پوشاک و هزاران زمینه اقتصادی دیگر، نقش مستقیم ایفا میکند. به طور کلی، هر محصول با کیفیت، نیازمند بستهبندی حرفهای به همراه چاپ مناسب و جذاب است تا بتواند در بازار موفق باشد و مصرف کننده را به سوی خود بکشاند.
«اگر محصول تولیدکننده داخلی با چاپ و بستهبندی خلاقانه عرضه نشود، نمیتواند در بازار جهانی موفق باشد». حسین زاده با بیان این مطلب افزود: صنعت چاپ تنها یک صنعت فنی نیست بلکه ارتباط مستقیمی با هنر، نقاشی، طراحی و ادبیات دارد. اینجاست که میگوییم باید هنرمندان، نویسندگان، شاعران و اهالی رسانه ارتباط عمیقتری با حوزه چاپ و بستهبندی برقرار کنند تا مثلاً عکاسان بتوانند کیفیت محصولات چاپی و تصاویر مورد استفاده در این صنعت را ارتقا دهند.
به گفته وی، رشد صادرات صنعت چاپ، ضرورتی است که در سالهای اخیر نیز محقق شده اما باید استمرار پیدا کند و بر همین اساس، پیگیری مطالبات و دغدغههای فعالان این حوزه به تأکید مدنظر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی قرار دارد تا به تدریج، بار مشکلات کنونی از روی دوش چاپخانهداران برداشته شود.
تأسیس موزه ملی چاپ در آینده نزدیک
در بخش دیگری از این مراسم، علی اکبر ابراهیمی مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی پشت تریبون قرار گرفت تا با سخنرانی خود برای فعالان خراسان رضوی از آخرین تصمیمگیریها در حوزه چاپ بگوید. وی با بیان اینکه برپایی دوازدهمین نمایشگاه در مشهد، نماد پویایی و رشد صنعت چاپ استان خراسان رضوی است، تصریح کرد: این نمایشگاه فرصتی برای ارائه خدمات بازاریابی و توسعه صنعت چاپ در منطقه است و باید پیوستهای بینالمللی آن نیز درنظر گرفته شود. با توجه به این موضوع، برگزاری سالانه این رویداد نشان از تداوم و پایداری این صنعت و البته اراده راسخ چاپخانهداران در مواجهه با مشکلات موجود دارد که باید از آن تجلیل کرد.
رئیس بیست و چهارمین جشنواره ملی صنعت چاپ تأکید کرد که این رویداد بزرگ نهتنها در استان خراسان رضوی بلکه در سراسر کشور، زمینهساز توسعه بازار و ارتقای توانمندیهای صنعت چاپ است اما به طور خاص، برگزاری این جشنواره در مشهد و میزبانی استان خراسان رضوی، امنیت و پویایی صنعت چاپ را ثابت میکند که میتواند فرصتی برای تعامل پایدار با بازار صادراتی باشد.
به گفته ابراهیمی، یکی از مهمترین دستاوردهای جشنواره امسال، آغاز اجرای تفاهمنامه مشترک وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی با دانشگاه صنعتی امیرکبیر با عنوان شکلگیری انستیتو چاپ و تدوین مبانی آموزشی رشته تخصصی چاپ در دانشگاهها بود زیرا در هر حال، وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی باور دارد که پیشرفتهای بیشتر در صنعت چاپ کشور جز از طریق ایجاد نگاه علمی به این صنعت و جذب بیشتر دانشآموختگان میسر نمیشود.
علاوه بر این، مدیرکل دفتر چاپ و نشر وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی تصریح کرد که جمعبندی برای تأسیس خانه ملی چاپ نیز از دستاوردهای مهم این جشنواره محسوب میشود که به زودی پس از انجام مراحل اداری، با مشارکت همه عزیزان و رؤسای اتحادیهها و تشکلهای سنتی راهاندازی خواهد شد.
وی بیان کرد: یکی دیگر از برنامههای مهم وزارت فرهنگ و ارشاد اسلامی، تأسیس موزه ملی چاپ است که در حاشیه جشنواره امسال، رایزنیهای فشرده آن انجام شد. قرار است این موزه ملی، نشاندهنده غنای تاریخی و فرهنگی صنعت چاپ در کشور باشد و امیدواریم با فراهمشدن امکانات مناسب، شاهد تأسیس و بهرهبرداری از این بنای فرهنگی باشیم.
سهم ناچیز ایران از بازار جهانی صنایع سلولزی
سخنران دیگر این مراسم، مونا ابروفراخ مدیرکل صنایع سلولزی وزارت صنعت، معدن و تجارت بود. وی ضمن تأکید بر اهمیت ارتقای کیفیت محصولات و گسترش بازارهای صادراتی خاطرنشان کرد: همانند رویکرد دولت، صنعت سلولزی نیز بر صادرات تمرکز دارد. رمز گسترش صادرات نیز از گذرگاه کیفیت بخشی به محصولات میگذرد و بنابراین در تلاش هستیم تا با همکاری تمامی فعالان صنعت، بازارهای صادراتی را از این منظر گسترش دهیم.
مدیرکل صنایع سلولزی وزارت صمت تأکید کرد که با وجود مشکلات و چالشهای موجود باید هرچه زودتر در نامهای تجاری معتبر حوزه چاپ و بستهبندی، تغییرات اساسی و اصلاحات زیرساختی صورت بگیرد و برای تحقق این هدف، سرمایهگذاریهای کلانی مشابه با سرمایههای صنعت خودروسازی در نظر گرفتهایم تا این تغییرات در زمانبندی مشخص قطعاً عملیاتی شود.
وی بیان کرد: وقتی صادرات محصولات سلولزی در سال بیش از یک میلیارد دلار برای کشور درآمدزایی میکند، همین امر به روشنی اهمیت و ارزش بالای این صنعت را نشان میدهد و ثابت میکند که اگر اینجا سرمایهگذاری صورت بگیرد، میتواند ثمربخش باشد. حالا شما ببینید سهم گردش مالی بازار صنایع سلولزی در کل دنیا بیش از 750 میلیارد دلار است که نشان میدهد جا برای پیشرفت نیز در صنایع سلولزی ایران فراوان است.
ابرو فراخ با تأکید بر اهمیت نوآوری و پژوهش در این صنعت خاطرنشان کرد: با حمایت از دانشمندان و پژوهشگران، میتوانیم محصولاتی با ارزش افزوده بالا تولید کنیم که علاوه بر تأمین نیازهای داخلی، قابلیت رقابت در بازارهای بینالمللی را نیز داشته باشد اما پیش از هر چیز، پیشرفت براساس برنامهریزی اهمیت دارد که باید به آن پایبند بود.
از کشورهای موفق الگو بگیرید
آخرین سخنران جشن بزرگ صنعت چاپ خراسان رضوی، حجت الاسلام والمسلمین نصرالله پژمانفر رئیس کمیسیون اصل 90 مجلس شورای اسلامی بود. وی با اشاره به مشکلات اقتصادی کشور و لزوم پیگیری دقیقتر در حوزههای مختلف تأکید کرد که شرایط فعلی، زمان مناسبی برای شناسایی و رفع ایرادات موجود در اقتصاد کشور است و باید با دقت به تجارب سایر کشورها نگاه کرد و از آنها الگو گرفت.
پژمانفر همچنین به ضرورت تشکیل یک دستگاه نظارتی قوی برای بررسی عملکرد تمامی نهادها و ارگانهای مرتبط با صنعت چاپ و سایر صنایع اشاره کرد و افزود: دولت باید با حمایت از این صنایع، زمینههای لازم برای رشد و شکوفایی آنها را فراهم کند. مسؤولان میتوانند با استمرار مسیری که تاکنون در پیش بوده، همکاری نزدیکتر با صنعتگران را رقم بزنند، به توسعه پایدار صنایع کمک کنند و دستاوردهای بزرگی در حوزه کارآفرینی و صنعت را به ثبت برسانند.